Dit is één van de mooiste uitspraken van Johan Cruiff wat mij betreft. Als voetballer, trainer en coach was Cruijff altijd bezig met het verbeteren van prestaties, van hemzelf en zijn teams.

Voordat je iets kunt verbeteren, moet je wel eerst doorhebben hoe het tot op dat moment gaat.

Ik werk met ambitieuze bèta’s die zich willen verbeteren en heb het in dat verband dan ook vaak over kijken. Naar jezelf en je gedrag.

Bij dat kijken zijn 3 dingen belangrijk:

1.    Dat je het überhaupt ziet

Hoewel we vaak denken dat we allemaal heel bewust handelen en keuzes maken, zijn we in werkelijkheid één grote verzameling van automatische onbewuste gewoontes.
Opgedaan in onze vroege jeugd, als kopie van of juist tegenreactie op hoe onze opvoeders het deden. Een mix van genetische factoren, opvoeding, cultuur en tijdsgeest.

Veel van die gewoontes zijn op enig moment in het verleden handig geweest, maar zijn dat nu juist weer niet.  
Zoals je bescheiden opstellen als kind omdat dit gewaardeerd werd (en onbescheiden gedrag wellicht zelfs werd bestraft). Terwijl het nu als volwassene wel fijn zou zijn als je je ook wat assertiever zou kunnen opstellen.

Als je hier in iets wilt veranderen, dat kan dit pas kan als je eerst ziet wat er gebeurt.

Zolang je mechanismes en patronen in het onbewuste blijven, maak je geen enkele kans.

Het is dus fantastisch dat wij mensen het vermogen hebben om onze eigen gedragingen, gevoelens en gedachten kunnen bekijken.

2.    Het moment dat je het ziet

Je begint vaak met achteraf kijken.
Naar dingen waar je geen goed gevoel bij had, zoals die vergadering waar jij en je ideeën niet goed uit de verf kwamen.
Dat bekijk je misschien een paar dagen later, in een goed gesprek met je partner, een vriend of je coach.
Als je er achteraf naar kijkt, kun je meestal je gevoelens beter duiden, heb je meer ideeën over wat je anders had kunnen doen, en ga je wellicht ook verbanden zien met andere situaties.

Hoe vaker je kijkt naar een bepaald thema, hoe sneller deze inzichten komen.
Eerst zie je het een paar dagen na de vergadering, dan direct erna , en er komt een fase dat je het ziet, terwijl het gebeurt.
Dat is een heel frustrerende ervaring, omdat je ziet wat er ‘mis’ gaat, en het nog (net) niet anders kunt doen.

Maar dan, meestal niet lang daarna, komt het moment dat je het aan ziet komen. 
En dan kun je het dus anders gaan doen.

Sterker nog, als je het echt doorziet, kun je eigenlijk niet niet wat anders doen.

3.    De manier waarop je kijkt

Je kunt ook spelen met de manier waarop je kijkt naar jezelf en je gedrag.

Je zou kunnen zeggen dat er 2 mogelijkheden zijn: de strenge of de milde manier. *

* De leraar bij wie ik jaarlijks op retraite ben zegt in het Engels: Hard or gentle noticing. Ook mooi hè.

De strengheid kennen veel mensen goed. Ze denken dan: ‘Waarom doe ik dit nu zo!?’, ‘Kom op, doe even normaal’, of zelfs ‘Ik doe het ook nooit goed.’

De milde manier is vriendelijker, en nieuwsgieriger, en wordt minder vaak toegepast.
Vanuit die milde blik vraag je je af: ‘Hè, wat gebeurt hier nu?’ en: ‘Wat zou hier nu helpen?’ of: ‘Zo, ik vind dit wel eng blijkbaar.’

Voel je wat een wereld van verschil dit is?

Het lastige is dat ook de manier van kijken weer zo’n automatische, onbewuste gewoonte is.

Dat is dus ook weer iets om eerst door te hebben, te zien. (jeetje wat wordt het meta dit)

Ga dus maar kijken: Kijk ik op een strenge of milder manier?

Het mooie is dat je op elke moment jezelf kunt ‘betrappen’* op streng kijken, en het kunt vervangen door een mildere blik.

* en ook dat woord is eigenlijk al te streng, in het Engels zou je zeggen ‘catch yourself’

Als je het eenmaal door hebt, is het best makkelijk om het te zien.

Heb je wel eens moeite om je eigen gewoontes te doorzien, maar vind je wel dat het anders moet? Neem dan contact met me op, om te zien hoe en of ik je daarbij kan helpen.