Nadenken over wat er mis ging. Hoe het had moeten gaan, wat je had moeten zeggen, wat de ander eigenlijk bedoelde met die opmerking. Ingenieurs zijn daar goed in en denken vaak dat dát bedoeld wordt met reflectie.

Maar reflectie is niet hetzelfde als piekeren, of verschillende scenario’s bedenken. Nuttig en constructief reflecteren gaat over hele andere dingen. Namelijk over: wat betekent het, wat voel je erbij en hoe zou je het graag willen?

Ingenieurs laten hun gevoel vaak ver buiten hun werk en zijn daar nog trots op ook: ‘Geen emotionele toestanden op het werk, dat is wel zo professioneel.’ Terwijl gevoelens komen en gaan, en bovendien nogal invloed hebben op je gedachten en gedrag.

Zo besprak ik eens een lastige situatie met een klant die wilde doorgroeien naar de functie van senior projectmanager. In een vergadering verkondigde een collega iets anders dan hij dacht dat was afgesproken. Iets heel anders. In een paar seconden gebeurde er een heleboel bij hem. Hij voelde zich onmiddellijk erg ongemakkelijk en dacht onder andere: ‘Ik word hier gepasseerd, er wordt hier een loopje met me genomen.’ Teleurstelling en boosheid wisselden elkaar af.

Tenminste, daar kwamen we achter toen we echt goed bij de situatie stilstonden. Want in eerste instantie zei hij: ‘Nou ja, ik vond het niet prettig, maar boos, nee, het blijft toch gewoon je werk hè.’ Maar toen we de situatie echt even aandacht gaven, voelde hij de emoties toch weer opkomen. Hij werd rood en zag dat het toch best impact op hem had gehad. En op de sfeer aan tafel, want de negatieve energie was voelbaar. Toch kaartte niemand dit aan.

Voor mijn klant gaan dit soort dingen tegenwoordig anders. Hij heeft in zulke situaties beter door wat er gebeurt, omdat hij even stilstaat en zich afvraagt: ‘Wat gebeurt er nu in mij?’ Omdat hij dat eerst doet, kan hij vervolgens heikele punten veel beter adresseren. Hij kan dan bijvoorbeeld rustig zeggen: ‘Wacht eens, ik dacht even dat ik gepasseerd werd. Hadden we niet iets anders afgesproken?’

Deze tactiek kan jij ook toepassen. En als er situaties zijn, waar het niet op het moment zelf lukt, dan ga je er op een ander moment nog even rustig voor zitten. Stel jezelf de vragen: ‘Wat gebeurde er nu? Wat dacht ik, en wat voelde ik erbij?’ En: ‘Hoe had ik het eigenlijk graag gewild?’ Soms blijkt dan dat je er nog op terug wilt komen, maar vaak ook niet. Omdat ongemakkelijke gevoelens nu alsnog de ruimte krijgen, zal het piekeren afnemen.

Wat mijn klant betreft: hij merkte dat hij met steeds meer ontspanning en energie zijn werk kon doen en de angel uit lastige situaties kon halen, op een open manier. Ook zijn leidinggevenden zagen dit en hij werd inderdaad bevorderd tot senior.

Gepubliceerd in Technisch Weekblad 36, 2013